Myślenie według pierwszych zasad - Jak Elon Musk rozwiązuje problemy?
Myślenie zgodnie z modelem "pierwsze zasady" to prawdopodobnie jeden z najlepszych sposobów na rozwiązywanie skomplikowanych problemów oraz stymulowanie kreatywności. To podejście bywało stosowane przez Arystotelesa. Obecnie, jednymi z najbardziej znanych wyznawców tej metody są Charlie Munger (wspólnik Warrena Buffeta) oraz Elon Musk, który zasłynął z notorycznego używania tej metody przy tworzeniu nowych firm. Flagowym przykładem zastosowania tego modelu mentalnego jest firma SpaceX.
Elon Musk zauważył, że koszt budowy rakiety może wynieść setki milionów, a nawet miliardy dolarów. Kiedy miliarder zakładał SpaceX, zamiast akceptować tę ugruntowaną "normę", zdecydował się skorzystać z myślenia według pierwszych zasad, aby zrozumieć, dlaczego rakiety są tak drogie.
Rozpoczął od rozbicia problemu na podstawowe składowe. Zadał pytanie, jakie surowce są potrzebne do zbudowania rakiety - takie jak aluminium, tytan, paliwo itp., a następnie zsumował ich koszty. Okazało się, że materiały potrzebne do zbudowania rakiety stanowią tylko około 2% tradycyjnego kosztu rakiety.
To odkrycie pozwoliło Muskowi i SpaceX na opracowanie nowego podejścia do budowy rakiet, które skupiło się na minimalizacji kosztów nie tylko surowców, ale także produkcji i logistyki. SpaceX zdecydowało się również na innowacyjny krok polegający na tworzeniu wielokrotnie używalnych rakiet, co znacznie obniżyło koszty każdego pojedynczego lotu.
Pierwsza zasada jest fundamentem — jest to niepodważalne założenie, teza, z której nie można zrezygnować. Nie jesteśmy w stanie wydedukować pierwszych zasad z jakiegokolwiek innego twierdzenia.
Gdy zrozumiesz ten model mentalny w pełni, nie będziesz mieć problemów z eliminacją luk w swoim myśleniu. Model ten skutecznie ujawnia nieścisłości, dając jednocześnie klarowny obraz sytuacji, możliwości oraz ryzyk.
Założenia myślenia według pierwszych zasad można określić w kilku punktach:
- Określenie i zrozumienie problemu: Jaki jest podstawowy problem, który próbujesz rozwiązać? Jakie są jego główne aspekty?
- Rozbicie problemu na podstawowe części: Jakie są najprostsze, najbardziej podstawowe elementy tego problemu? Jakie są najważniejsze zasady, które rządzą tym problemem?
- Analiza tych podstawowych części: Co możemy dowiedzieć się o tych podstawowych częściach? Jak one ze sobą współdziałają?
- Odbudowanie problemu: Na podstawie naszych nowych, podstawowych zrozumień, jak możemy inaczej spojrzeć na problem? Czy możemy znaleźć nowe rozwiązania, które wcześniej były nam niedostępne?
Powyższy opis może wydawać się zbyt ogólny i niejasny. W tych kilku punktach przedstawiłem założenia, które muszą być spełnione, aby w pełni zastosować ten model mentalny. Istnieją jednak techniki, które prowadzą przez proces myślenia według pierwszych zasad.
Metoda Sokratesa
- Wyjaśnienie swojego myślenia i wyjaśnienie pochodzenia swoich pomysłów (Dlaczego tak myślę? Co dokładnie myślę?)
- Trudne założenia (Skąd mam wiedzieć, że to prawda? A gdybym myślał inaczej?)
- Poszukiwanie dowodów (Jak mogę to zrobić? Jakie są źródła?)
- Rozważanie alternatywnych perspektyw (Co mogą pomyśleć inni? Skąd mam wiedzieć, że mam rację?)
- Badanie konsekwencji i implikacji (Co jeśli się mylę? Jakie są konsekwencje, jeśli się mylę?)
- Kwestionowanie pierwotnych pytań (Dlaczego tak myślałem? Czy mam rację? Jakie wnioski mogę wyciągnąć z procesu rozumowania?)
Metoda "5 Dlaczego?"
Oczywiście, liczba 5 w tej technice nie jest arbitralna. Chodzi przede wszystkim o przyjęcie dziecinnego podejścia do świata. Dzieci instynktownie myślą według pierwszych zasad. Podobnie jak my, chcą zrozumieć, co dzieje się w świecie. Aby to osiągnąć, intuicyjnie przebijają się przez zamęt poprzez grę, którą rodzice często nienawidzą - ciągłe zadawanie pytania "Dlaczego?".
Technika polegająca na zadawaniu pytania "Dlaczego?" zmusza do powolnego rozbijania przyzwyczajeń i sposobów myślenia, do których przywykliśmy przez lata, oraz do poddania w wątpliwość tego, co zazwyczaj wydaje się dla nas oczywiste.
Rozważmy na przykład problem z produktem w fabryce:
- Dlaczego produkt jest wadliwy? Bo maszyna A nie działa poprawnie.
- Dlaczego maszyna A nie działa poprawnie? Bo jej komponent B jest uszkodzony.
- Dlaczego komponent B jest uszkodzony? Bo nie był regularnie konserwowany.
- Dlaczego nie był regularnie konserwowany? Bo nie mieliśmy na to czasu.
- Dlaczego nie mieliśmy na to czasu? Bo nie planowaliśmy regularnych konserwacji.
Znaleźliśmy główny powód problemów z produktem - brak procesu konserwacji maszyn.
Prawdziwa siła myślenia według pierwszych zasad polega na przejściu od doskonalenia istniejących rozwiązań do kreowania nowych możliwości. Pozwolenie innym na myślenie za nas oznacza, że korzystamy z ich analogii, ich konwencji i ich ograniczeń. To oznacza, że odziedziczyliśmy świat widziany przez ich pryzmat. Poprawiamy to, co już istnieje, znajdując się w cieniu innych. Dopiero gdy zaczynamy zadawać pytania o to, co jest możliwe, i odrzucamy błędne analogie, zaczynamy dostrzegać nowe możliwości. Analogie są korzystne; ułatwiają komunikację złożonych problemów i pomagają w zrozumieniu. Korzystanie z nich nie jest jednak bezkosztowe — skłaniają nas do postrzegania problemu w taki sam sposób, jak postrzega go ktoś inny.