Carl Jung o naturze ludzkiej (wywiad z 1959 roku)
Carl Gustav Jung był wybitnym psychiatrą i psychoanalitykiem, stworzył on dziedzinę znaną jako psychologię analityczną. Jest autorem popularnych koncepcji psychologicznych, w tym nieświadomość zbiorową oraz typy osobowości ekstrawertyczna i introwertyczna.
W 1959 roku telewizja BBC w programie Face to Face wyemitowała 40-minutowy wywiad z Carlem Jungiem będącym wtedy w wieku 84 lat - 18 miesięcy przed jego śmiercią.
W trakcie wywiadu - nakręconego w Szwajcarii w jego domu nad jeziorem niedaleko Zurychu - Carl Jung omawia swoje wczesne życie, naturę ludzką, świadomość, typy osobowości, śmierć, religię i przyszłość rasy ludzkiej.
Świadomość to "Ja Jestem"
Freeman: Czy mogę teraz zabrać cię z powrotem do twojego własnego dzieciństwa? Czy pamiętasz okazję, kiedy po raz pierwszy poczułeś świadomość własnego indywidualnego "ja"?
Jung: To było w moim jedenastym roku. Nagle w drodze do szkoły wyszedłem z mgły. To było tak, jakbym był we mgle, szedł we mgle, a ja wyszedłem z niej i wiedziałem: "Jestem". "Jestem tym, czym jestem." I wtedy pomyślałem: "Ale czym byłem wcześniej?". I wtedy stwierdziłem, że byłem we mgle, nie umiejąc odróżnić swojego ja od rzeczy. Byłem tylko jedną rzeczą wśród wielu (innych) rzeczy.
Osobowość nie jest stała - ciągle się zmienia
Freeman: Czy doszedłeś do wniosku, jakim typem psychologicznym jesteś ty sam?
Jung: Naturalnie poświęciłem wiele uwagi temu bolesnemu pytaniu, wie pan! I doszedłem do jakiegoś wniosku? Cóż, widzi pan, typ nie jest niczym statycznym. Zmienia się w trakcie życia.
Jedynym prawdziwym zagrożeniem, które istnieje, jest sam człowiek.
Freeman: W latach trzydziestych, kiedy pracował pan dużo z niemieckimi pacjentami, przewidywał pan, jak sądzę, że druga wojna światowa jest bardzo prawdopodobna. Czy teraz, patrząc na dzisiejszy świat, uważa pan, że trzecia wojna światowa jest prawdopodobna?
Jung: Nie mam w tym względzie żadnych zdecydowanych wskazówek...Jesteśmy tak pełni obaw, lęków, że nie wiadomo dokładnie, na co to wskazuje. Jedno jest pewne. Wielka zmiana naszego psychologicznego nastawienia jest nieuchronna. To jest pewne.
Freeman: A dlaczego?
Jung: Ponieważ potrzebujemy więcej - potrzebujemy więcej psychologii. Potrzebujemy więcej zrozumienia ludzkiej natury, ponieważ jedynym prawdziwym zagrożeniem, jakie istnieje, jest sam człowiek. To on jest wielkim niebezpieczeństwem, a my jesteśmy żałośnie nieświadomi tego. Nie wiemy nic o człowieku, o wiele za mało. Należy badać jego psychikę, bo to my jesteśmy źródłem wszelkiego nadchodzącego zła.
Wiara podąża za dowodami
Jung: Cóż, nie mogę powiedzieć. Widzisz, słowo wiara jest dla mnie trudną rzeczą. Ja nie wierzę. Muszę mieć powód do postawienia pewnej hipotezy. Albo znam jakąś rzecz i wtedy wiem - nie muszę w nią wierzyć. Nie pozwalam sobie np. na to, by wierzyć w jakąś rzecz tylko dla samego wierzenia. Nie mogę w to wierzyć. Ale kiedy istnieją wystarczające powody dla pewnej hipotezy, przyjmuję . naturalnie. Powinienem powiedzieć: "Musieliśmy liczyć się z możliwością takiego a takiego" - wiadomo.
Człowiek nie może znieść bezsensownego życia
Freeman: W miarę jak świat staje się coraz bardziej sprawny technicznie, wydaje się coraz bardziej konieczne, aby ludzie zachowywali się wspólnotowo i kolektywnie, czy uważasz, że jest możliwe, że najwyższym rozwojem człowieka może być zanurzenie jego własnej indywidualności w rodzaju zbiorowej świadomości?
Jung: To raczej nie jest możliwe. Myślę, że nastąpi reakcja - reakcja przeciwko tej wspólnotowej dysocjacji. Wiesz, że człowiek nie stoi wiecznie, jego nullifikacja. Kiedyś nastąpi reakcja i widzę ją, kiedy myślę o moich pacjentach, wszyscy oni szukają własnego istnienia i zapewnienia sobie istnienia przeciwko tej całkowitej atomizacji w nicość lub w bezsensowność. Człowiek nie może znieść bezsensownego życia.